Zo vaak als mogelijk starten we de dag met een vrije werktijd. We programmeren de vrije werktijd bij het begin van de dag omdat we graag hebben dat kinderen naar school komen met goesting om te werken.

 

In de vrije werktijd dagen we kinderen uit om hun eigen plannetjes vorm te geven met één van de freinettechnieken voor vrije expressie. Daarbij zetten ze alle kennis en alle vaardigheden, die ze aangeleerd gekregen hebben in alle leergebieden, in.

  

Tijdens de vrije werktijd werken de kinderen individueel. We willen ontmoedigen dat sommige kinderen ‘aanhangwagentjes’ worden die zelden zelf initiatief nemen.

 

Elk kind werkt aan een verschillend plan. We vermijden immers competitie.

 

De vrije werktijd is een stille werktijd. Iedereen is aan het werk. Alleen het hoogstnodige wordt gezegd. De coaching door de leraar verloopt op fluistertoon. 

  

De freinettechnieken die kinderen tijdens de vrije werktijd gebruiken zijn:

• de vertelling (de mondelinge vrije tekst)

• de (schriftelijke) vrije tekst

• de beeldende creatie

• de technische creatie

• de wiskundige creatie

 

De plannetjes van de kinderen doorlopen een groeiproces. Naarmate kinderen groeien leggen we onze verwachtingen hoger. 

 

Jonge kinderen oefenen executieve functies of ze exploreren de materialen die bij een techniek horen. 

 

De volgende stap is dat kinderen experimenteren met een techniek. Soms komen ze tot een (misschien onbedoeld) resultaat, andere keren niet. 

 

Ook het imiteren is een stap in het groeien naar zelf creëren. 

 

Uiteindelijk verwachten we dat kinderen tot een originele eigen creatie komen. 

​

Om dit proces te faciliteren bieden we de technieken aan in expressietechniekendozen. Die expressietechniekendozen ondersteunen de zelfsturing en bevatten alles wat kinderen nodig hebben om de techniek uit te voeren.

 

We bieden expressietechniekdozen aan op de vijf niveaus: ontwikkelen van executieve functies, vrij exploreren, vrij experimenteren, imiteren en creëren. 

 

Bij kleuters zetten we tijdens de vrije werktijd zeer gericht in op het oefenen van executieve functies. Opdrachtjes worden aangeboden in dozen waarin al het materiaal samengebracht wordt.

 

De expressietechniekdozen op het niveau van het exploreren zijn gericht op het verkennen van de mogelijkheden van materialen, het zijn eerder ontdekdozen.

 

De expressietechniekdozen op het niveau van het experimenteren bevatten materialen om technieken vrij uit te proberen zonder dat er een resultaat verwacht wordt.

 

De expressietechniekdozen op het niveau van het imiteren bevatten stappenplannen en inspirerende voorbeelden om bepaalde dingen na te maken.

 

De expressietechniekdozen op het niveau van het creëren bevatten enkel het materiaal voor het uitvoeren van een techniek, het is geen bouwdoos of een handleiding om iets bepaald te maken. Kinderen kiezen vanuit hun eigen plan voor een techniek.

 

De technieken die aangeboden worden in een expressietechniekendoos werden eerder aangeleerd tijdens een aanleermoment of zijn de vastlegging van een leerontdekking tijdens de leerkring. Het is de bedoeling dat kinderen die aangeleerde technieken gebruiken voor hun eigen plannetjes.

​

Kinderen kunnen meerdere werktijden gebruiken om hun plannetje uit te voeren. Met behulp van de expressietechniekdozen is materiaal klaarnemen en weer opruimen een koud kunstje. 

 

Tijdens de vrije werktijd vervult de leraar de rol van coach. De eerste aandacht van de leraar zal uitgaan naar de kinderen die niet of moeizaam op gang komen omdat ze niet echt een eigen plan hebben. 

 

Als iedereen aan het werk is zorgt de leraar voor individuele ondersteuning. Het is immers de bedoeling dat elk kind tijdvergetend bezig is en een succeservaring beleeft.

 

Afgewerkte werkstukken worden tentoongesteld in de galerij vooraleer ze aan bod komen in de leerkring. Kinderen kunnen in de galerij elkaars werkstukken bekijken en becommentariëren en het geeft de leraar de tijd om een kwaliteitsvolle leerkring voor te bereiden.

 

Tijdens de leerkring worden alle werkstukken voorgesteld. Elk werkstuk komt aan bod. Sommige werkstukken zullen na een korte voorstelling en een applaus van de klas snel de revue passeren. Andere werkstukken komen uitgebreider aan bod en worden grondiger bekeken omdat de leraar ze gebruikt om er leerontdekkingen uit te halen. 

 

Leerontdekkingen worden vastgelegd in het klaspatrimonium. Sommige werkstukken zullen de aanleiding zijn voor het stellen van leervragen die later het voorwerp zullen vormen van onderzoek- of opzoekwerk.

 

De vrije werktijd is de belangrijkste activiteit in een freinetklas. Wat kinderen tijdens de vrije werktijd produceren (het product) en hoe ze dat doen (het proces) wordt geëvalueerd.